Jan Karski, a właściwie Jan Kozielewski urodził się 24 czerwca 1914 roku w Łodzi. Wychował się w katolickiej rodzinie, w której był najmłodszym z ośmiorga rodzeństwa. Łódź, jako miasto wielokulturowe, była również domem dla wielu Żydów, wokół których Jan żył od urodzenia. Na Uniwersytecie Lwowskim ukończył studia prawniczo-dyplomatyczne, uczył się także w Wołyńskiej Szkole Podchorążych Rezerwy.
Wraz z początkiem II Wojny Światowej Jan Karski rozpoczął pracę w Ministerstwie Zagranicznym, jednak jego kariera nie trwała tam długo. Po ataku ZSRR na Polskę, Karski wraz z tysiącami polskich oficerów znalazł się w sowieckiej niewoli, w łagrze Kozielszczyzna. Szczęśliwie udało mu się zbiec i przedostać do Warszawy, gdzie rozpoczął działalność konspiracyjną. Gdyby nie ta ucieczka, zapewne podzieliłby los oficerów zamordowanych w Katyniu. Swoją aktywność rozpoczął od bycia kurierem dla rządu polskiego na uchodźstwie, który wtedy rezydował we Francji. Podczas trzeciej misji został zatrzymany przez słowackie Gestapo. Przez liczne tortury, których nie był wstanie wytrzymać, próbował popełnić samobójstwo. Został jednak odratowany, a w trakcie transportu do szpitala odbity przez żołnierzy AK pod dowództwem podchorążego Zbigniewa Rysia.
Po odbiciu Karski kontynuował działalność konspiracyjną w Biurze Propagandy i Informacji Komendy Głównej AK.
W 1942 roku, Jan Karski podjął się ostatniej misji, powierzonej mu przez Cyryla Ratajskiego. W ramach przygotowań do niej, dwa razy został wprowadzony do warszawskiego getta. Spędził również kilka godzin w obozie przejściowym w Izbicy. Wszystko po to aby na własne oczy zobaczyć tragiczną sytuację Żydów. „Idąc chodnikiem, potykaliśmy się o kobiety, mężczyzn i dzieci. Byli ubrani tak nędznie, że nasze ubrania wydały mi się jakimiś strojami wieczorowymi. Byli wychudzeni, głodni i chorzy. Siedzieli na ziemi, usiłując żebrać lub coś sprzedać (…). Mijali nas ludzie o dzikim spojrzeniu błyszczących od gorączki oczu. Gdzieś biegli, śpieszyli się. Czegoś gwałtownie szukali. Może – kogoś. W powietrzu wisiało nienaturalne napięcie, chorobliwa aktywność, jakby przedśmiertne pobudzenie. Swoją sztuczną ruchliwością i zabieganiem chcieli oszukać śmierć?” – pytał Karski wspominając swój pobyt w getcie.
Z zebranych informacji stworzył tak zwany „Raport Karskiego”, który następnie przekazał zachodnim sojusznikom. Apelował w nim o podjęcie działań mających na celu powstrzymanie Holokaustu. Mimo wielu prób docierania do władz alianckich, mimo osobistego spotkania z ówczesnym prezydentem USA, Franklinem Delano Roosveltem, nikogo nie interesowały badania polskiego emisariusza, a do interwencji USA nigdy nie doszło.
Po wojnie Jan Karski pozostał w USA, gdzie studiował i ukończył doktorat na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie. Wykładał tam również stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu.
O swoich doświadczeniach Karski napisał książkę pod tytułem „Story of a secret state” („Tajne państwo”). Okazała się ona prawdziwym bestsellerem, co umożliwiło mu organizowanie licznych spotkań autorskich i rozpowszechnianie historii o Holokauście na cały świat.
Niezwykłe działania Jana Karskiego zostały docenione jeszcze za jego życia. W 1994 r. został honorowym obywatelem państwa Izrael. Rok później polski prezydent odznaczył go Orderem Orła Białego. Był nominowany do pokojowej Nagrody Nobla a w roku 2012, prezydent Stanów Zjednoczonych, Barak Obama, odznaczył go pośmiertnie Prezydenckim Medalem Wolności, najwyższym amerykańskim odznaczeniem cywilnym.
Jan Karski zmarł w Waszyngtonie 13 lipca 2000 roku.
Żródła tekstów i obrazów:
https://zyciorysy.info/jan-karski/
https://artsandculture.google.com/exhibit/jan-karski-bohater-ludzko%C5%9Bci/QR_UaCtP?hl=pl
https://www.jankarski.net/pl/o-janie-karskim/historia-jana-karskiego.html