Po zakończeniu działań II wojny światowej, w Niemczech Polakom została przydzielona strefa okupacyjna i pod polską kontrolą znalazł się fragment Dolnej Saksonii.
19 maja 1945 roku żołnierze 1. Dywizji Pancernej pod dowództwem generała Stanisława Maczka zajęli teren. Do 28 maja
wysiedlili mieszkańców miasta Haren. Na miejscu pozostał jedynie burmistrz z rodziną i siostry zakonne. Niemcy musieli opuścić swoje domy, pozostawiając w nich cały dobytek. W zamian, na przejętych terenach, ulokowanych zostało
5 tysięcy Polaków uwolnionych z obozów pracy i obozów jenieckich.
Tak rozpoczęły się dzieje polskiego miasta, które stało się polską enklawą w Niemczech.
Po wysiedleniu Niemieckich obywateli z Haren,
miasto zostało przemianowane na Lwów. Nazwa ta jednak nie utrzymała się długo. Wkrótce, w czerwcu 1945 r. miasto zostało powtórnie przemianowane, tym razem
zostało nazwane Maczkowem. Nazwę nadał miastu odbywający w nim wizytę polski Naczelny Wódz generał Tadeusz Bór-Komorowski. Pochodziła ona od nazwiska osławionego przywódcy 1. Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka.
Maczków był prawdziwym polskim miastem z polskimi instytucjami. Posiadał własny urząd, szkołę, parafię. Ulicom nadane zostały polskie nazwy, w tym:
Armii Krajowej, Legionów, Jagiellońska, Zygmuntowska, Lwowska, Łyczakowska, Wileńska, Kopernika, Mickiewicza. Na miejskiej pieczęci znalazła się tarcza herbową z ukazanym kwiatem maku, ponad którą umieszczono hełm i skrzydło husarskie jako znak 1. Dywizji Pancernej. W Maczkowie zaczęło rozwijać się również szkolnictwo. Powstało gimnazjum, liceum oraz Polskie Gimnazjum Mechaniczne.
Założono także Uniwersytet Ludowy. Mieszkańcy miasta dbali również o życie kulturalne. Powstał w nim Teatr Ludowy im. Wojciecha Bogusławskiego, a jeszcze w 1945 r. miał tam miejsce występ skrzypka Yehudi Menuchina wraz z akompaniującym mu pianistą Beniaminem Brittenem.
Niedaleko Maczkowa, w pobliskim Meppen znajdowała się polska księgarnia,
sprzedająca miesięcznie około 15-18 tysięcy książek.
W trakcie istnienia Maczkowa zarejestrowano
289 ślubów, 101 pogrzebów i 497 narodzin.
Kiedy sytuacja polityczna w Europie zmieniła się, wzrosły brytyjskie naciski na repatriacje Polaków. Od jesieni 1946 roku polskie wojsko zaczęło opuszczać Haren i w rejonie
pozostali już tylko byli więźniowie – dipisi, czyli displaced persons.
Nazwę
Haren przywrócono we wrześniu 1948 roku, gdy żołnierze wrócili do Wielkiej Brytanii, a polscy mieszkańcy zostali przesiedleni do Polski lub też wyjechali za żołnierzami.
Tak rysują się krótkie lecz niezwykłe dzieje polskiego miasta w Niemczech, niosące w sobie trudną historię przesiedleń, jako jedną z konsekwencji działań wojennych.
Wpis jest częścią projektu „POLONIKA – ślady Polaków za granicą”, który odkrywa miejsca na świecie, w których w szczególny sposób zaznaczyła się obecność Polaków.
Źródła:
https://www.dw.com/pl/małoznany
https://www.porta-polonica
https://pl.wikipedia.org/wiki/Polska_strefa
