Polski Spitsbergen

Wodząc palcem po mapie wyspy Spitsbergen można trafić na pokaźną ilość nazw nawiązujących do dziedzictwa naszego kraju. Większość tych nazw została nadana punktom na mapie Spistbergenu podczas polskiej wyprawy w 1934 r.

Spitsbergen – największa wyspa Norwegii, wchodząca w skład archipelagu Svalbard, w dużej mierze pokryta lodowcami; cel badawczy wielu wypraw.

Odkrycie Spitsbergenu

Spitsbergen został odkryty pod koniec XVI w. przez Holendrów. Określona została wówczas szerokość geograficzna wyspy. Zaobserwowano również, że jej wybrzeże obfituje w wieloryby i foki. W związku z tym w wieku kolejnym wyspy Svalbardu, w tym Spitsbergen, stały się celem podróży wielorybników. Polowano na zwierzęta wzdłuż wybrzeży, a na lądzie zakładane były bazy wielorybnicze.

Przez długi czas górzysty teren wyspy pozostawał jednak nierozpoznany.

W obiegu funkcjonowały zaledwie dwie nazwy określające ten obszar: Svalbard, czyli „zimny ląd” oraz Spitsbergen, czyli „ostre góry”.  Natomiast do badań naukowych na Spitsbergenie przystąpiono dopiero z początkiem XIX w.

Polska wyprawa polarna na Spitsbergen

W XIX w. badania na Spitsbergenie prowadzili Szwedzi, Norwedzy, Rosjanie, Niemcy, Austriacy, Anglicy oraz Polacy. Nasi rodacy podjęli się eksploracji wysp Svalbardu w roku 1932, jako cel obierając sobie początkowo Wyspę Niedźwiedzią. W roku kolejnym przystąpili do planowania pierwszej polskiej wyprawy na Spitsbergen, która doszła do skutku w czasie lata polarnego w 1934 r.

Na czele Komitetu Organizacyjnego Polskiej Wyprawy Polarnej stanął badacz polarny prof. Antoni B. Dobrowolski. Celem wyprawy było zbadanie południowej części Spitsbergenu, tzw. Ziemi Torella, jednego z najmniej przebadanych obszarów Spitsbergenu. Członkami wyprawy byli naukowcy i alpiniści, łącznie siedem osób, tak dobranych, by móc jak najszerzej przebadać teren. Prowadzono badania w dziedzinie geologii, glacjologii oraz kartografii, a także drobne badania meteorologiczne. Kierownikiem wyprawy był inż. Stefan Bernadzikiewicz. W’ skład zespołu wchodziło czterech alpinistów, najmłodszy uczestnik miał 22 lata, a najstarszy 42. Członkowie wyprawy poruszali się na nartach, a bagaż ciągnęli na saniach. Podczas ekspedycji wyszukano najlepsze przejścia przełęczowe, wykonano prace topograficzne, zdjęcia, prace geologiczne, przeprowadzono obserwacje lodowców. Na podstawie zgromadzonych materiałów – pomiarów i zdjęć, została opracowana dokładna mapa topograficzna, dzięki której do powszechnego obiegu weszło szereg polskich nazw, m. in. Lodowiec Zawadzkiego – nazwany tak na cześć polskiego fotogrametry Antoniego Rogali Zawadzkiego, Góra Kopernika i Lodowiec Polaków, a także Belweder – góra, której nazwa nawiązuje do budynku Belwederu w Warszawie, Góry Piłsudskiego, Góry Staszica, Góra Curie-Skłodowskiej, Lodowiec Polaków i Płaskowyż Amundsena.

W ten sposób upamiętniony został ogromny wkład Polaków w eksplorację Spitsbergenu.

Polska stacja polarna Hornsund

Na tym odkryciu obecność Polaków na Spitsbergenie się nie kończy. Obecnie na wyspie znajduje się Polska Stacja Polarna Hornsund, której budowa rozpoczęła się w 1957 r. Od czasu jej powstania w Stacji pracował szereg niewielkich ekspedycji sezonowych. Aktualnie są tam prowadzone badania całoroczne m. in. w dziedzinie meteorologii, sejsmologii, magnetyzmu ziemskiego i glacjologii.

Źródła: http://rcin.org.pl/dlibra/doccontent?id=53541 https://hornsund.igf.edu.pl/